เศรษฐีที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไปโปรดหลายครั้ง แต่ไล่พระองค์ออกจากบ้านและด่าว่า ตายแล้วไปเกิดเป็นสุนัข

แรงกลแรงยนต์แรงจักร          

แรงช้างแรงยักษ์แรงหนักหนา

แรงอื่นดาษดื่นในโลกา             

ก็ไม่แรงแข็งกล้ากว่าแรงกรรม

ตายแล้วก็เวียนเกิดกำเนิดใหม่     

ท่องเที่ยวไปในสังสารวัฏหมดทางหนี

ตายแล้วเกิดเกิดแล้วตายแต่ละที   

จะเกิดดีตายดีอยู่ที่กรรม

ในสมัยที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์อยู่นั้น ณ เมืองสาวัตถี มีพราหมณ์คนหนึ่งร่ำรวยมาก ถึงขั้นมหาเศรษฐีทีเดียว ชื่อว่า โตเทยยพราหมณ์ เขามีบุตรชายอยู่หนึ่งชื่อสุภมาณพ พราหมณ์คนนี้มีสมบัติมหาศาล มีถึง ๘๙ โกฏิ  แต่พราหมณ์คนนี้ไม่เคยทำบุญเลย แม้แต่ข้าวสุกสักทัพพีเดียวก็ไม่เคยใส่บาตรให้พระสงฆ์ มีบ้านอยู่ไม่ไกลจากวัดเชตวันนัก ไม่เคยยกมือไหว้พระสงฆ์เลย แม้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเขาก็ไม่นับถือ ดอกไม้สักกำเขาก็ไม่เคยถวายพระ

โตเทยยพราหมณ์เป็นคนที่มีความตระหนี่ มีสมบัติมากแต่ตระหนี่ไม่มีศรัทธา เป็นคนมิจฉาทิฏฐิมีความเห็นผิด พระพุทธองค์เสด็จไปโปรดโตเทยยพราหมณ์หลายครั้ง แต่ถูกไล่ออกจากบ้าน ต่อมาโตเทยยพราหมณ์นั้นตาย

ด้วยที่เป็นคนมัวเมาลุ่มหลงในทรัพย์สมบัติ ไม่ได้กระทำบุญ กระทำกุศล โตเทยยพราหมณ์ นั้น จึงไปเกิดเป็นสุนัขในบ้านของตนเป็นสุนัขตัวผู้เมื่อสุนัขนั้นโตขึ้น วันหนึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระอานนท์ เสด็จไปบิณฑบาตที่บ้านของโตเทยยพราหมณ์ สุนัขนั้นได้มาเห่าหอนพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์ทรงทราบด้วยพระญาณว่า “สุนัขนี้คือ โตเทยยพราหมณ์นั่นเอง ที่เคยด่าเคยว่าเราตถาคต” จึงตรัสว่า “ดูก่อนโตเทยยพราหมณ์ เมื่อก่อนนี้เจ้าก็ด่าว่าเรา เมื่อตายไปเกิดเป็นสุนัขแล้วยังมาเห่าอีกหรือ” 

เมื่อพระองค์ตรัสดังนั้น สุภมาณพบุตรชายได้ยินเข้าก็โกรธพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหาว่าดูถูกพ่อของตนว่ามาเกิดเป็นสุนัข

 

   พระพุทธองค์ ทรงต้องการจะให้สุภมาณพพิสูจน์ดู จึงทรงให้สุภมาณพเอาสุนัขตัวนั้นไปอาบน้ำ แล้วก็เอาอาหารอย่างดีให้กิน เมื่อกินเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้ถามว่าขุมทรัพย์อยู่ที่ใด โตเทยยพราหมณ์ในร่างสุนัขได้ไปยังที่ที่ตนฝังขุมทรัพย์เอาไว้เอาตีนไปตะกุยดิน สุภมาณพก็ไปขุดดู พบสมบัติหลายอย่าง

สุภมาณพจึงเชื่อว่าพ่อของตนไปเกิดเป็นสุนัขจริง เกิดความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา จึงได้ทูลถามปัญหากับพระพุทธเจ้าว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เพราะเหตุใดบางคนที่เกิดมาในโลกนี้ จึงเป็นคนมั่งมีด้วยสมบัติ เพราะเหตุใดบางคนยากจน เพราะเหตุใดบางคนจึงรูปร่างสวย เพราะเหตุใด บางคนจึงขี้เหร่ เพราะเหตุใดบางคนอายุยืน เพราะเหตุใดบางคนอายุสั้น เพราะเหตุใดบางคนจึงมีปัญญาดี เพราะเหตุใดบางคนจึงโง่เขลา เพราะเหตุใดบางคนจึงมียศศักดิ์สูง เพราะเหตุใดบางคนจึงเป็นคนไร้ยศศักดิ์”

     พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงได้ตรัสว่า “ดูก่อนสุภมานพ บุคคลที่เกิดมาในชาตินี้เป็นคนมั่งมีทรัพย์สมบัติ ก็เพราะว่าในชาติปางก่อนเป็นคนเคยให้ทานไว้มาก มาในปัจจุบันนี้ก็เป็นคนมีความขยันหมั่นเพียร ส่วนคนที่เกิดมายากจนเพราะไม่ได้เคยให้ทานไว้ในชาติปางก่อน และในปัจจุบันก็เป็นคนเกียจคร้านไม่ทำงาน

     คนที่เกิดมารูปร่างสวยนั้น เพราะชาติก่อนเป็นคนที่เคยรักษาศีลมีเมตตากรุณา เป็นคนไม่โกรธง่าย เป็นเหตุให้เกิดมาเป็นคนมีรูปร่างสวยส่วนคนที่ขี้เหร่นั้นเป็นคนไม่รักษาศีล เป็นคนฉุนเฉียวง่าย เป็นคนมักโกรธจึงเป็นเหตุให้รูปร่างขี้เหร่

     คนที่เกิดมาแล้วอายุยืน ก็เพราะเป็นคนที่ไม่เบียดเบียนสัตว์ และไม่ทำลายชีวิตของสัตว์ ส่วนคนที่เกิดมาแล้วอายุสั้นนั้น เพราะว่าฆ่าสัตว์ตัดชีวิตมากทำลายชีวิตสัตว์มาก จึงทำให้อายุสั้น

     บางคนที่เกิดมาแล้วมีสติปัญญานั้นก็เพราะว่า ในชาติก่อนได้ศึกษาเล่าเรียนวิชาการมามาก สดับรับฟังพระธรรมมามาก ได้ประพฤติปฏิบัติธรรมมามาก ได้ให้ธรรมเป็นทานมากเป็นเหตุให้มีสติปัญญา ส่วนบางคนโง่เขลาเบาปัญญาเพราะไม่เคยเล่าเรียนศึกษาวิชาการ ไม่ฟังธรรม ไม่ให้ธรรมะเป็นทานไม่เคยปฏิบัติธรรมะ

     บางคนที่เกิดมามียศถาบรรดาศักดิ์สูงนั้น เพราะว่าในชาติก่อนเป็นผู้ที่ไม่อิจฉาริษยาใคร ใครได้ดีก็แสดงความยินดีด้วย ส่วนคนที่เกิดมามียศถาบรรดาศักดิ์น้อยหรือไร้ยศถาบรรดาศักดิ์นั้น เพราะในชาติก่อนเป็นผู้อิจฉาริษยาผู้อื่น เห็นเขาได้ดีแล้วทนไม่ได้ หาทางลิดรอนไม่อยากให้คนอื่นได้ดี" 

สุภมาณพได้ฟังแล้วก็เลื่อมใสได้ประกาศตัวนับถือต่อพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งระลึก ส่วนสุนัขนั้นก็ตายไปเกิดในนรกอเวจีตามกรรมของตน

ที่มา: https://sites.google.com/site/dhammatharn/hetukarn-ni-phuthth-prawati